Prawidłowe funkcjonowanie stawu kolanowego ma kluczowy wpływ na wykonywanie wielu podstawowych, codziennych czynności. Jego urazy i kontuzje mogą łatwo stać się przyczyną niepełnosprawności. Staw kolanowy to największy staw w ludzkim ciele. W jego obrębie spotykają się kość piszczelowa, kość udowa oraz rzepka, które współpracują z apartem więzadłowym i łąkotkami. Ich powierzchnię pokrywa chrząstka szklista, czyli miękka tkanka ułatwiająca ruch pomiędzy kośćmi. Elementy stawu kolanowego wyściela też błona maziowa, która produkuje płyn nawilżający chrząstki oraz zmniejszający tarcie.
Urazy więzadeł
Budowa stawu kolanowego jest bardzo skomplikowana, co zwiększa ryzyko jego uszkodzeń. Do szczególnie niebezpiecznych należą urazy więzadeł, które mogą być przyczyną trwałego inwalidztwa. Z reguły dochodzi do nich w wyniku gwałtownego oddziaływania dużych sił na staw, co odbywa się bezpośrednio lub pośrednio. Więzadła ulegają urazom w obszarach przyczepu do kości, a także w strefie ścięgnistej. Ich uszkodzenia mogą doprowadzić do wystąpienia przewlekłej lub ostrej niestabilności stawu kolanowego. Leczenie urazów zależy od ich rodzaju, a także stanu zdrowia, poziomu aktywności i stylu życia pacjenta. Kluczowe znaczenie ma jak najszybsze usprawnienie stawu. Uszkodzenia więzadeł pobocznych zwykle da się leczyć zachowawczo, jednak urazy więzadeł krzyżowych najczęściej wymagają operacji. Celem terapii jest minimalizacja zaniku mięśnia czworogłowego uda. Do potencjalnych powikłań zaliczają się zmiany zwyrodnieniowe, nawroty niestabilności czy przykurcze.
Uszkodzenia łąkotek i rzepki
Staw kolanowy jest narażony również na uszkodzenia łąkotek. Urazy takie najczęściej dotyczą stosunkowo młodych osób, a także sportowców. Uszkodzenia występują głównie w obszarze łąkotki przyśrodkowej, czemu towarzyszy ból odczuwany na wysokości szpary stawowej, wysięk, obrzęk i uczucie przeskakiwania w kolanie. W leczeniu zwykle stosuje się artroskopię stawu kolanowego. Do często spotykanych urazów należy też zwichnięcie rzepki, które występuje głównie u dziewcząt. Problem ten jest powszechnie spotykany po urazie kolana. W leczeniu stosuje się nastawienie, a także punkcję połączona z usunięciem krwiaka. Aby powrócić do pełnej sprawności, pacjent może odwiedzić gabinet rehabilitacji. Operacji wymagają jedynie niektóre zwichnięcia nawykowe.
Zwichnięcie stawu kolanowego
Zwichnięcie stawu kolanowego to uraz, który prowadzi do utraty poprawnej łączności powierzchni połączonych torebką stawową. Stan taki jest bardzo poważnym uszkodzeniem, prowadzącym do przerwania wiązadeł. Uraz zwykle dotyczy również sąsiednich struktur, a także wiąże się z powikłaniami w postaci uszkodzeń nerwów i tętnicy podkolanowej. Leczenie polega na nastawieniu stawu i jego unieruchomieniu w podłużniku gipsowym na 1-2 tygodnie, co umożliwia kontrolę ukrwienia. Jeżeli trwałe nastawienie jest niemożliwe, należy przeprowadzić operację. Zabieg odtwarza struktury stabilizujące ruch, bądź też umożliwia jego całkowite zablokowanie. Po operacji wskazana jest długotrwała fizjoterapia, którą może przeprowadzić chociażby gabinet Re-forma w Gdańsku.
Skręcenia stawu kolanowego
Staw kolanowy jest narażony również na różne skręcenia. Ich konsekwencją może być przekroczenie fizjologicznego zakresu naturalnego ruchu, czemu towarzyszą uszkodzenia jednostki mięśniowo-ścięgnistej. W przypadku naderwania dochodzi do uszkodzenia stabilizatorów więzadłowych. Urazy te objawiają się bólem, krwiakiem i obrzękiem, a także upośledzeniem funkcji kończyny. Skręcenie klasyfikowane jako niewielkie wymaga jedynie odciążenia bolesnej okolicy oraz ograniczenia ruchu na 2-3 tygodnie. Przy skręceniu umiarkowanym wskazane jest unieruchomienie przez 4-6 tygodni oraz rehabilitacja, którą może przeprowadzić odpowiedni gabinet fizjoterapii. Stan skręcenia ciężkiego wiąże się z całkowitym przerwaniem struktury więzadła, ograniczeniem ruchomości i utykaniem, co często wymaga leczenia operacyjnego z rekonstrukcją wiązadeł. Na dalszych etapach konieczna jest terapia manualna, którą również powinien przeprowadzić doświadczony fizjoterapeuta.
